To Polska - to ojczyzna nasza - te słowa Aleksandra Fredry widniały na wszystkich tomach serii „Cuda Polski" wydawanych dwudziestoleciu międzywojennym przez zasłużone Wydawnictwo Polskie R. Wegnera. Te same słowa mogłyby być mottem cyklu albumów wydawnictwa „YouMar": Polska: barwy mojej ziemi, Polska: dwory, dworki, Polska Edwarda Hartwiga, wreszcie Polska: palące i zamki. Wszystkie cztery albumy są pięknym hołdem złożonym Ojczyźnie przez znakomitych fotografików: Edwarda Hartwiga, Leszka Pękalskiego, Mirosława Wiśniewskiego i współpracujące z nimi Osoby.
Podstawowym założeniem niniejszego albumu jest pokazanie zabytkowych siedzib znajdujących się w możliwie najlepszym stanie i prawidłowo użytkowanych. Autorzy unikali fotografowania ruin i zaniedbanych reliktów przeszłości uważając, że tylko dobrze utrzymany obiekt jest godną wizytówką naszego kraju. Zamki i pałace znajdujące się na kartach tej książki można więc bez obawy polecić do zwiedzania nawet najbardziej wymagającym turystom z całego świata. Piękne, nastrojowe fotografie Mirosława Wiśniewskiego ukazują również specyficzne walory polskiego krajobrazu, w którym zabytki są osadzone.
Dobór siedzib nie jest mimo wszystko przypadkowy, w sumie tworzą one spójny obraz architektury rezydencjonalnej w Polsce. I tak - średniowiecze reprezentują malownicze zamki w Niedzicy i w Dębnie. Ogromny gotycki zamek krzyżacki w Malborku, pozostający w polskim władaniu przez kilkaset lat, to zagadnienie samo dla siebie, a niektóre jego części, jak pałac Wielkiego Mistrza, mogą współzawodniczyć z każdą rezydencją gotycką w Europie i uznawane są przez uczonych za najwspanialszy przykład krzyżackiego gotyku zwanego „pięknym". Zamki w Baranowie i Pieskowej Skale, ozdobione krużgankami arkadowymi i grzebieniową polską attyką, stanowią prawdziwe perły renesansu w Polsce. Różnorodne odcienie baroku reprezentowane są przez zamek w Rydzynie oraz pałace: w Nieborowie i Starym Otwocku, klasycyzm - przez pałace: w Pawłowicach, w Małej Wsi, Walewicach i w Śmiełowie. Wytrzymują one z pewnością każde porównanie z klasycyzmem Europy Środkowej. Album prezentuje też siedziby ukształtowane w XIX wieku - do niedawna nie doceniane przez historyków sztuki i przez krajoznawców. Neogotyk, tak popularny w Polsce w ubiegłym stuleciu, Czytelnik pozna poprzez dwa wybitne dzieła architektury rezydencjonalnej: zamek w Kórniku i zamek w Jabłonowie Pomorskim. Znakomitym przykładem neorenesansu francuskiego jest pałac w Posadowię, stojący we wspaniałym, regularnym ogrodzie, założonym w XVIII wieku. Inny odcień neorenesansu francuskiego reprezentuje słynny zamek w Łańcucie. Powstał on wprawdzie w stuleciu XVII, ale był gruntownie przebudowany na przełomie wieków XIX i XX. Podobnie zamek w Gołuchowie, pochodzący z XVI wieku, później zrujnowany, odrodził się w wieku XIX, odbudowany w tak zwanym „stylu Franęois". „Kostium francuski" nosi również pałac Hochbergów w Pszczynie (nazywany konsekwentnie zamkiem), który w niniejszym albumie znalazł się na specjalnych prawach. W jego murach tkwią bowiem fragmenty zamku piastowskiego, choć późniejsze losy zabytku niewiele mają wspólnego z kulturą polską. Na koniec wymienimy okazały pałac w Kozłówce jeden z najwspanialszych pomników historyzmu w Polsce. Powstał on wprawdzie w pierwszej połowie XVIII wieku, ale na przełomie wieków XIX i XX gruntownie go przebudowano w duchu neobarokowym.
|